Silent Theatre Festival เทศกาลละครไม่พูด พื้นที่แห่งศิลปะการแสดงที่ไร้คำพูด และเปื่ยมด้วยเสน่ห์ของการสื่อสารผ่านร่างกาย จังหวะ และจินตนาการ เทศกาลที่มีจุดเริ่มต้นมาจากความตั้งใจของทีม House of Mask and Mime ซึ่งอยากแนะนำตัวเองให้กับผู้ชมในวงกว้าง อีกทั้งยังต้องการสร้างพื้นที่แห่งการแสดงสำหรับคนดูทุกวัย เด็กและผู้ใหญ่สามารถมีเวลาที่น่าพอใจร่วมกันได้อย่างไร้กำแพงอายุ
เมื่อเสียงพูดถูกปล่อยให้เงียบงัน สิ่งแรกที่ผุดขึ้นมาในความคิดของใครหลายคนอาจเป็นภาพของละครใบ้ รวมถึงเราในวันที่ได้เห็นชื่อ Silent Theatre Festival เป็นครั้งแรก และนั่นคือจุดเริ่มต้นที่กระตุ้นให้เราอยากทำความรู้จักกับเทศกาลนี้ให้มากขึ้น จนมีโอกาสได้พบกับสองบุคคลผู้มีบทบาทสำคัญของเบื้องหลังเทศกาลนี้
‘คุณลิซ่า ลิสา ศรีพัฒนาสกุล’ ผู้ก่อตั้งเทศกาลนี้และ House of Mask and Mime
อีกท่านหนึ่งคือ ‘คุณจิ๊บ ชนิดา ปัญญาเนรมิตดี’ โปรดิวเซอร์ของ Silent Theatre Festival
คุณลิซ่าอธิบายว่า แม้จะมีรากฐานมาจากละครใบ้ แต่การแสดงในเทศกาลนี้มีอะไรมากกว่านั้น
“ เรียกว่าละครใบ้เป็นส่วนหนึ่งของเรา และเป็นพื้นฐานของโชว์ทั้งหมด เพียงแต่เราหยิบจับหลายๆ สิ่งเข้ามาใส่ในโชว์ ดังนั้นจะถือว่าเป็นการรวมกันของศิลปะการแสดง ”
ด้วยเหตุนี้เราเลยขอเรียกให้ครอบคลุมว่าเป็น Non-verbal performance หรือการแสดงแบบไร้คำพูด ซึ่งใช้ภาษากายเป็นเครื่องมือหลักในการสื่อสาร และเมื่อพูดถึงศาสตร์การแสดงประเภทนี้ในความเข้าใจของใครหลายคน อาจดูเข้าใจยาก แต่สิ่งที่ทีม Silent Theatre Festival ทำคือการลดกำแพงนั้นลงด้วยจังหวะ ดนตรี ฉาก พร็อพ และองค์ประกอบอื่นๆ เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น
“อันที่จริงแล้ว การไม่ได้พูดด้วยเสียง ไม่ได้แปลว่าร่างกายไม่พูด” — คุณลิซ่า
อีกทั้งคุณจิ๊บยังเสริมว่า “ถึงแม้จะไม่ใช่ภาษาพูด แต่เราใช้ภาษากายอยู่ตลอด หมายความว่าในระหว่างทางเราไม่ได้เป็นพื้นที่ว่างเปล่าให้คนดูเข้าหาเราแค่ฝ่ายเดียว เราเองก็กำลังพูดคุยกับเขาเหมือนกัน”
“เราสร้างบทสนทนาโดยใช้ร่างกายและอาจมีเสียงเพื่อสร้างมิติให้เกิดความเข้าใจให้กับคนดู เข้าใจสารที่เราจะสื่อ”
เสน่ห์ของ Non-verbal Performance ในมุมมองของทั้งสองท่าน
คุณจิ๊บมองในแง่ของการ สื่อสารแบบไร้กำแพงภาษา “เสน่ห์คือโชว์ประเภทนี้ทำหน้าที่เป็นล่าม เป็นเหมือนทูตเชื่อมสัมพันธ์ เพราะเราต้องการให้เกิดความสัมพันธ์ที่ดีต่อผู้ชมเป็นหัวใจหลัก เพราะฉะนั้น เราเชื่อมผู้คนเข้ากับการแสดงของเราอย่างไร้กำแพงภาษา”
ขณะที่คุณลิซ่าเน้นไปที่ความท้าทายของการเล่าเรื่อง “ทำยังไงให้คนดูหลักร้อยเข้าใจในทิศทางเดียวกัน โดยไม่มีบทพูด มันอาจจะไม่ตรงกันร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่เราจะส่งไดเรกชั่นจากตัวนักแสดงให้คนดูเข้าใจให้ได้มากที่สุด เป็นความท้าทายของนักแสดง และเป็นความสนุกของคนดูด้วย”
นอกจากนี้ ยังเป็นโอกาสที่เปิดให้นักแสดงไทยสามารถแสดงได้ในระดับนานาชาติอีกด้วย
“ในฐานะของคนทำงาน นอกจากที่เราจะสามารถเชิญคนต่างชาติมา แล้วเขาสามารถแสดงให้คนไทยดูได้ ตัวเราเองที่เป็นคนไทยก็ยังสามารถนำการแสดงของเราไปแสดงในประเทศไหนก็ได้เช่นกัน ซึ่งถือว่าเป็นการเปิดโอกาสให้นักแสดงได้มีพื้นที่”
ด้วยเหตุนี้เองเราจึงสัมผัสได้ถึงเจตนารมย์อันหนักแน่นของ Silent Theatre Festival ที่ตั้งใจจะเพิ่มพื้นที่ให้คนไทยได้เข้าถึงศิลปะการแสดงประเภทนี้ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มโอกาสให้กับนักแสดงสาย Non-verbal โดยเฉาพะละครใบ้ และศาสตร์การแสดงที่ใกล้เคียง ได้เติบโตไปด้วยกัน
ความน่าสนใจของ Silent Theatre Festival 2025 ที่กำลังจะจัดขึ้นในวันที่ 17-18 พฤษภาคม 2568 นี้
นับว่าเป็นการต่อยอดที่สร้างความน่าตื่นตาตื่นใจให้ผู้คนที่ได้ดูโชว์ในปีแรก และผู้ชมหน้าใหม่ที่ตัดสินใจจะเข้าชมในครั้งนี้
โดยปีนี้ทางทีมได้เพิ่มรอบการแสดงเป็น 2 วัน และที่สำคัญยังเพิ่มจำนวนเรื่องจาก 3 เป็นทั้งหมด 5 เรื่อง
“เราวางสเตจเมนต์ชัดเจนว่าเราอยากให้คนที่มาได้ประสบการณ์ที่ดี มีความทรงจำที่ดี เพราะฉะนั้น ความยากง่ายต้องไม่เป็นอุปสรรคต่อคนดู ดังนั้น 5 เรื่องนี้ถึงแม้จะต่างกัน แต่มีจุดร่วมเดียวกันคือเราไม่ได้ใช้คำพูดบนเวที แต่ความเข้มข้น อรรถรส และความน่าสนใจจะต่างกันอย่างสิ้นเชิง” — คุณจิ๊บ
Something Stupid การแสดงเดี่ยวของคุณลิซ่า ซึ่งเคยเป็นหนึ่งในสมาชิก Mute Mime ที่เคยแสดงใน Thailand’s Got Talent และได้ทำแสดงในหลายประเทศ หลังจากห่างหายไปสักระยะได้มีการสั่งสมประสบการณ์และไอเดียต่างๆ เกิดความสุกงอมบางอย่าง จนออกมาเป็นผลงานชิ้นนี้ เรียกได้ว่าเป็นการกลับมาอย่างกล้าหาญและพร้อมฉายแสงอีกครั้ง
WHAT IF GRANDMA IS A SPY? การแสดงหน้ากากที่เล่าเรื่องความสัมพันธ์ของหลานๆ ขี้สงสัย กับคุณยายสุดลึกลับ เมื่อหลานๆ เกิดสงสัยในความสามารถแสนจ๊าบจนผิดสังเกตของคุณยาย การไขปริศนาและตัวตนที่แท้จริงจึงเริ่มขึ้น เพื่อสืบสวนหาความจริง
สำหรับเรื่องนี้ได้สมาชิกใหม่ของ House of Mask and Mime มารวมตัวกันสร้างละครหน้ากากด้วยกันเป็นครั้งแรก ความน่าสนใจคือการต่อยอดที่สร้างบรรยากาศใหม่จากปีที่แล้วโดยสิ้นเชิง พร้อมมอบเสน่ห์ของความสดใหม่ และความไม่คุ้นเคย
UNTOLD STORIES by Silent Rocco การแสดงของศิลปินละครใบ้ร่วมสมัยชาวเยอรมัน ที่เต็มไปด้วยสกิลการเล่าเรื่องสุดคมคาย โดยไม่พึ่งพาฉาก อุปกรณ์ประกอบ หรือคำพูด
“ผลงานนี้เป็นหนึ่งในความภาคภูมิใจของเทศกาล และอยากให้ทุกคนได้มีโอกาสมาชมผลงานของคุณ Racco กันค่ะ” — คุณจิ๊บ
SAW SING SWING โชว์ที่ได้ผู้กำกับสาย Physical Theatre อย่างคุณกวิน และนักแสดงจากญี่ปุ่น Kazumi มาร่วมกันสร้างผลงาน ที่ประกอบรวมกันระหว่างสิ่งของ นักแสดง และดนตรีซึ่งออกแบบโดยนักดนตรีไทยชื่อดัง 5 คน AUTTA – ปิงปอง ศิรศักดิ์ – Stoondio – K.Aglet – เต๋า ปรมะ – จิรายุ ปราณี ให้กลิ่นอาย Pop Music จากเอกลักษณ์แบบ T-Pop โดยงานนี้มีเนื้อร้อง และบทสัมภาษณ์ภาษาไทยกระจายอยู่ในการแสดงด้วย
คุณจิ๊บอธิบายเสริมว่า “โดยปกติการแสดงประเภทนี้อาจมีเพลงบรรเลงเป็นส่วนใหญ่ เพื่อให้คนดูมีจินตนาการ แต่เราเลือกใส่เนื้อร้องเข้าไป ซึ่งไม่สำคัญว่าคนต่างชาติจะต้องเข้าใจทุกคำ เพราะดนตรีที่ออกแบบมา ได้ทำหน้าที่เล่าเรื่อง ผสานกับเนื้อเสียงและอารมณ์ที่ศิลปินใส่ลงในเพลง กลายเป็นอีกประสบการณ์ที่เราอยากให้ผู้ชมได้สัมผัส สิ่งที่เขาไม่ต้องเข้าใจร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่เขารู้สึกได้ มันมีคาแรคเตอร์ของแมสป็อบบางอย่าง”
House of Mask & Mime การแสดงละครหน้ากากที่มีหน้ากากมากกว่า 6 แบบใน 1 การแสดง มีกลิ่นอายความยียวนในสไตล์ของทีมที่ทลายกรอบของภาษา ถ่ายทอดอารมณ์ขัน ความสดใส และความซาบซึ้ง ผ่านเทคนิคการแสดงที่หลากหลาย ทั้งละครใบ้ ตัวตลก หน้ากาก และการเต้นร่วมสมัย
ทั้งนี้ Silent Theatre Festival ยังมีแผนที่จะขยายความหลากหลายในการแสดงและศิลปินในอนาคตเพื่อให้ศิลปะการแสดงไร้คำพูดเป็นที่รู้จักในวงกว้าง
คุณจิ๊บอธิบายว่า
“เราอยากให้ความเงียบได้ทำงานในรูปแบบที่หลากหลายมากขึ้น แต่ยังเสน่ห์ของการสร้างความทรงจำดีๆ ให้กับผู้ชมเป็นสำคัญ ไม่ว่าอย่างไร บรรยากาศของคนดูที่เดินออกมาจากโรงละครด้วยมวลอิ่มๆ อุ่นๆ ก็ยังเป็นความสุขที่พวกเราอยากรักษาไว้ค่ะ”
อยากให้ศิลปะประเภทนี้เป็นที่รู้จักในระดับไหน
คุณจิ๊บให้คำตอบว่าอยากให้เป็นที่รู้จักในวงกว้างมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
“ สำหรับเราความแมสไม่ได้เป็นศัตรูกับศิลปะ หลายคนอาจจะบอกว่าศิลปะมันต้องนิช และอาจจะต้องอาศัยความลึกซึ้งบางอย่าง ซึ่งเราก็เห็นด้วยว่าศิลปะมันมีคุณค่าจริงๆ แต่คุณค่าทางศิลปะสำหรับเรา งานที่แมสก็มีเหมือนกัน เพียงแค่ถ้าสามารถเข้าถึงคนได้มากขึ้น ศิลปะกลายเป็นเรื่องธรรมชาติของคนกลุ่มใหญ่ขึ้น การรับรู้ถึงศิลปะในชีวิตประจำวันของผู้คนคงจะง่าย และธรรมดาขึ้นเรื่อยๆ ความแมสที่ทีมกำลังสร้างก็มีคุณค่าทางศิลปะไม่ต่างกันกับงานที่นิช”
ส่วนถ้าถามว่าต้องเตรียมตัวหรือทำการบ้านก่อนเข้าชมการแสดงไหม? คุณลิซ่าและคุณจิ๊บยืนยันว่า “ไม่ต้องเลยค่ะ โชว์นี้เป็นโชว์ที่ beginner-friendly”
สำหรับผู้ชมที่คุ้นเคยกับการแสดงประเภทนี้อยู่แล้ว ต้องบอกเลยว่าคุณจะได้พบกับความแปลใหม่ เพราะแม้จะใช้รูปแบบการสื่อสารคล้ายเดิม แต่ด้วยบุคลิกของกลุ่มผู้แสดงและแนวทางการเล่าเรื่องที่เป็นเอกลักษณ์ ทำให้รสชาติของโชว์ครั้งนี้สดใหม่และน่าจดจำในแบบที่ไม่ซ้ำใคร
ก่อนจากกัน เราเอ่ยถามทั้งสองท่านถึงสิ่งที่อยากส่งต่อแก่ผู้ที่กำลังสนใจและเปิดใจให้กับศาสตร์แห่งการแสดงที่ไร้คำพูดนี้
คุณลิซ่าเล่าว่า “จากการที่เราได้ไปแสดงที่ต่างประเทศ โดยเฉพาะในโซนยุโรป จะเห็นได้ว่าการแสดงในลักษณะนี้เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของผู้คนที่นั่น และค่อนข้างเป็นเรื่องธรรมดาเลย เราเลยอยากสร้างสิ่งนี้ให้เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทยด้วยเหมือนกัน”
“ อยากบอกว่าไม่ได้ยากอย่างที่คิด และการที่มาดูและพาลูกหลานมาด้วย ก็เป็นอีกหนึ่งส่วนช่วยในเรื่องของการสร้างจินตนาการของเด็ก สร้างพัฒนาการที่ดี อยากเชิญชวน นี่อาจจะเป็นสิ่งใหม่สำหรับคุณจริงๆ แต่ถ้าเข้ามาลองชิมแล้วรับรองว่าต้องชอบ เพราะว่าเราทุกคนตั้งใจทำจริงๆ และเราเข้าใจเป็นอย่างดีว่าต้องทำอย่างไรให้คนดูเอ็นจอย อยากให้มาลองค่ะ”
ด้านคุณจิ๊บกล่าวเสริมปิดท้าย “อยากให้ไม่กังวลว่าจะดูเข้าใจหรือไม่ เราพยายามที่จะเป็นประตูบานแรกที่เดินเข้ามาได้ง่าย ถ้าประตูบานแรกที่เดินเข้ามาเป็น Silent Theatre เราเชื่อว่าคุณจะอยากเดินลึกเข้าไปอีก ไม่ต้องกลัว อยากให้มาลองกันดูก่อนค่ะ”
มาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของประสบการณ์นี้ได้ในวันที่ 17-18 พฤษภาคม 2568
รอบการแสดง
- 13:00 – 14:00 Something Stupid
- 14:30 – 15:30 WHAT IF GRANDMA IS A SPY
- 16:00 – 17:00 House of Mask & Mime
- 17:30 – 18:30 UNTOLD STORIES by Silent Rocco
- 19:00 – 20:00 SAW SING SWING
ณ Studio, ชั้น 4 หอศิลปวัฒนธรรมกรุงเทพฯ
ช่องทางการซื้อบัตร www.silenttheatrefest.com